Karakterestieken van klassieke reflectie
We grijpen in deze blog even terug naar de klassieke reflectie (blog 1). Klassieke reflectie concentreert zich op de analyse, de control, het meten, het toetsen en het kennen. Het gaat om de kwaliteit af te zetten tegen een vooropgestelde norm. We kennen deze vorm van reflectie uitgebreid in de dagelijkse praktijk: performance criteria, KPI's, volwassenheidsmodellen, aannames achter een model voor machine learning, de Cito-toets, etc. etc.
Veel van onze kwaliteit is gebaseerd op kennen, meten en weten. Deze wetenschappelijke benadering op kwaliteit en reflectie is prima. Het is dé manier om onze wereld nog beter te leren kennen, en verloopt over het algemeen de volgende fasering van waarnemen-vermoeden-verwachten-toetsen-evalueren. Voor reflectie volgens de klassieke benadering is het van belang dat deze start met een vooropgesteld verwachting die niet op voorhand ter discussie staat.
Agile Transformation en klassiek reflectie
Om de werking van klassieke reflectie toe te lichten, gebruik ik hier voor om het fenomeen Agile Transformation. Dat is uit persoonlijke interesse en ook omdat in de discours over Agile Transformation de romantische reflectie een nieuwe aanvullende mogelijkheid biedt, waar ik in een volgende blog op terug kom.
Het begint al met het definiëren van Agile Transformation. Het is gebruikelijk een veranderingsproces dat aangeduid wordt als een transformatie, gezien wordt als een paradigmashift waarbij sprake is van derde orde leren. Niet alleen de handelswijzen (eerste orde leren, doen we de dingen goed) en de doelen (tweede orde leren, doen we de goede dingen) maar de denkwijze – de mindset zo u wilt – is onderwerp van verandering. Voorbeeld. Het idee dat je direct via internet spullen aanschaft die je niet met eigen ogen hebt gezien en beet gepakt, zoals schoenen, kleren , boeken, is een transformatie die doorwerkt in een hele keten van inkoop tot verkoop. Dat is een paradigmashift dat diep doorwerkt in de structuur, strategie en cultuur van een organisatie.
Naast boeken ook fietsen, elektrisch apparatuur en levensmiddelen verkopen via dezelfde website is een tweede orde verandering, omdat de doelen worden bijgesteld Besluiten de voorraad kerstartikelen in het magazijn pas vanaf 1 november uit te breiden dan 1 augustus, kan een efficiency keuze zijn gericht op besparing van opslagruimte en menskracht en kan daarmee gezien worden als een vorm van eerste orde leren.
Wat nu als een shift aan de orde is?
Met name eerste en tweede orde veranderingen laten zich goed volgens de klassieke reflectie aanpakken. Je toetst uitkomsten op basis van een goede analyse en je maakt een keuze uit een beproefd repertoire aan oplossingen. Een redelijk geordend vraagstuk is een team op een meer Agile wijze samen het werk laten plannen en organiseren. De skills die beheerst moeten worden en het gedrag dat daar bij hoort, is te beschrijven en te implementeren. In alle redelijkheid is het mogelijk een team in 6 – 9 maanden, met een aflopende support te begeleiden in Agile werken. De SHU-HA-RI aanpak, waarbij eerst gevraagd wordt de aanwijzingen te volgen (SHU) dan eigen te maken (HA) en pas dan de regels te verkennen en er een eigen wending aan te geven (RI) is zo’n beproefde aanpak.
Het gaat mis wanneer we een geordende voorgedefinieerde wijze kijken naar iets wat in essentie niet geordend is. Voorbeelden van deze manier van klassiek reflecteren op Agile Transformation is terug te vinden in de vele maturity scans die her en der ontwikkeld worden om de volwassenheidsniveaus van organisaties, leiderschap, teams en opschalen van Agile te bepalen. Op basis van een veelal impliciete en subjectieve norm, wordt door een meting bepaald waar de organisatie, het leiderschap, het team of de opschaling staat. De impliciete veronderstelling is dat de interventies direct volgen uit die meting. Wie op niveau 1 zit wil naar niveau 2, toch? Het advies voor een volgende stap in de ontwikkeling laat zich makkelijk lezen.
Betekenisgeving is de sleutel
Om een Agile Transformation met elkaar vorm te geven is het eerst nodig taal en betekenis te geven aan Agile Transformation. Om de vraag te beantwoorden “hoe we een organisatie kunnen transformeren naar Agile?” is het van belang helder te maken voor de betrokkenen wat we dan bedoelen met “Agile” in de context waarin we werken.
Tijdens een Learning Lane Agile Leadership die ik in 2015 georganiseerd heb, heb ik samen met de deelnemers de Agile Transformation een caleidoscoop gecreëerd, een caleidoscoop van dimensies waarop het beloop van een Agile Transformation volgens ons beoordeeld kon worden. In deze caleidoscoop is de norm minder/meer of goed/fout niet hard bepaald. Het is niet een volwassenheidsmodel met hoge pretenties van voorspelbaarheid. In plaats daarvan hebben we modellen gekozen om de dimensies van de Agile Transformation in te vullen. En met de keuze van de modellen hebben we samen betekenis gegeven aan de dimensie die relevant zijn. Hadden wij nu samen, werkend in dezelfde context, onze organisatie langs onze Agile Transformation Caleidoscoop gehouden, dan hadden wij meer vanuit een gedeelde betekenis onze situatie gedefinieerd hebben. Let op: de Agile Transformation Caleidoscoop is niet een op een opnieuw te gebruiken in een andere context. De werkwijze om bestaande modellen te gebruiken om een eigen framework te creëren en betekenis te geven aan de eigen transformatie is dan meer de weg die bewandeld wordt. Het voorbeeld van een Agile Transformation Caleidoscoop om de context te duiden, is hier te downloaden.
Naar een romantisch perspectief op Agile Transformation
In deze blog heb ik de beperkingen willen onderstrepen van het klassieke perspectief op derde orde verandervraagstukken. Een Agile Transformatiom is een implementatie vraagstuk met een geordende wegen hoe graag we dat ook zouden willen (en naar handelen in de huidige praktijken. En Agile Transformation is een derde orde verandering, Binnen het klassieke perspectief kunnen we er wel voor kiezen taal en betekenis te ontwikkelen door met de betrokkene bestaande modellen in een verandercaleidoscoop op te nemen. Zo geeft een framework betekenis binnen de eigen context. In een volgende blog zullen we zien hoe het romantisch perspectief binnen de eigen context betekenis geeft aan “Agile Transformation”.