Ik was mijn fietssleutel kwijt. Twee dagen achter elkaar. De eerste dag wist ik toch zeker dat ik hem in mijn rugzak in een zijvak had gestopt. Ik kwam bij mijn fiets aan en vond hem niet. “Hoe kan dat nou?” Ik was er zo van overtuigd dat de sleutel er moest zijn, dat ik mijn hele tas met veel losse pennen, sticky notes etc. omkeerde en......... jawel; daar ben je dan!.
De volgende dag zat de fietssleutel in mijn broekzak. De broek die ik aanhad kon hem wel goed opbergen. Ik wist het:zeker: dit keer geen gedoe. .........Terug. Fiets. Geen sleutel. Ik stuurde een WhatsAppje naar het team en …jawel............ gevonden!
Twee dagen achter elkaar sleutel zoek en sleutel gevonden. Wat zou daar de betekenis van kunnen zijn? Wat betekent het verliezen en weer vinden van een sleutel gezien afgelopen week? Welke sleutel was ik even kwijt of dreigede ik kwijt te raken en welke vond ik weer terug?
Ik en de ander
Een van de sleutels ging over veranderen en over IK en de ANDER. Ik moest denken van het werk van de filosoof Martin Buber en zijn boek Ich und Du, waar hij een radicaal onderscheid maakt tussen twee basisattitudes waartoe wij mensen instaat zijn:
Ich-Du en Ich-Es .
Ich-Du gaat over de relatie aan tussen subject en subject, over wederkerigheid. Ich-Es is de relatie tussen subject en object, wat een vorm van gebruik of controle inhoudt, waarbij het object geheel passief is.
De vraag "Wat is veranderen?" kwam deze week op een aantal momenten terug. In een gesprek werd het belang van change management benadrukt. Het belang van de change manager die de ander verandert en daarmee de ander tot object van verandering maakt. Veelvoorkomende verandervragen die passen in dit Ich-Es perspectief van veranderen zijn:
Hoe krijg ik ze mee?
Welke interventies plan ik met welk beoogd effect?
Wat is mijn communicatiestrategie en welke communicatiemiddelen zet ik in?
Hoe creëer ik een veilige omgeving?
Welke fasen van ontwikkeling doorloopt een individu om te komen tot acceptatie
Wie zij mij ambassadeurs voor de verandering?
Bovenstaande vragen en bijbehorende interventies laten zien dat een change manager het startpunt van verandering ist. Het gaat om succes en succes hangt af van wat jij doet als change manager.
Vanuit het Ich-Du perspectief stel je vragen als:
Waar kan ik op aansluiten? (ont-moeten)
Waar zit de spanning in beleving van de realiteit? (ont-dekken)
Hoe raakt jouw verhaal mij? (ont-boezeming)
Hoe hou dik een holding space (ont-vankelijkheid)
Welke actie doet zich aan? (ont-vouwen)
Welke stappen verder om te leren (ont-wikkelen)
De worden met ont-geven aan dat vanuit het Ich-Du perspectief de tegenstellingen tussen Ich-Du tot transformatie leidt. Ont- in de betekenis van de overgang van de ene toestand in een andere, tegenovergestelde toestand. Een transformatie zonder tegenstelling Ich-Du kan geen transformatie zin.
Sport of spel?
Hebben we dan de change management toolbox niet nodig? Jawel! Kijk 'Ich’ is er ook nog, met een willetje, een belang en een plan. Het verschil tussen de twee perspectieven is – leuk in het kader van de WK - tussen sport en spel. in zijn essay Vals Spel legt Bert Wagendorp van de week het onderscheid tussn sport en spel uit. Het spel is flow, het totaal in eigen wereld begeven. Momenten die ik als kind ervoer wanneer ik een voetbal tegen een muur schopte of een tennisbal tegen een muur sloeg. Soms eindeloos gedachteloos en fantasierijk tegelijkertijd vrij voelen in het spel dat ik creëerde. Spel zit ook in het genieten van de acties van Messi en Ronaldo, wanner zij losgeslagen zijn van sportieve belangen. Sport gaat over belangen, macht, politiek, competitie. Wanneer winnen in het spel komt is de sport geboren en het spel dood. Grappige anekdote vertelde Wagendorp dat begin vorige eeuw het niet gepast was als ‘gentlemen’ om te trainen voor de wedstrijd, dan was het niet eerlijke wedstrijd meer.
Sport en spel zijn met elkaar verbonden als change management met transformatie. In Trying Not to try onderzoekt Edward Slingerland de kunst van het ontwikkelen van spontaniteit door het Chinese concept van Wu-Wei. (Zieook What the flow is happening).
Hot cognition en cold cognition
Wu-wei verwijst naar de dynamische, moeiteloze en ongedwongen toestand van een persoon die optimaal actief en effectief is. Mensen in wu-wei voelen zich alsof zij niets doen, terwijl ze tegelijkertijd een schitterend kunstwerk kunnen maken, soepel onderhandelen over een complexe sociale situatie of zelfs de hele wereld in een harmonieuze orde brengen. Messi in actie, zeg maar.
Een belangrijk onderdeel van de paradox tussen Ich-es en Ich-Du komt voort uit een belangrijke cognitieve dualiteit. Enerzijds is er 'hot cognition'; snel, automatisch en grotendeels onbewust, het is primitief en significant ouder in evolutionaire termen, wat betekent dat het, dankzij oefening en herhalingsgebruik, de neiging heeft om tamelijk gefixeerd te zijn. Anderzijds is er de "koude cognitie" - langzaam, opzettelijk, rationeel en bewust redeneren, dat recenter is geëvolueerd en dus flexibeler is. De eerste is wat we associëren met het lichaam, de laatste met de geest.
Als in het Ich-Es perspectief beloningen en straffen gebruikt worden - de rationele, eigen belang, koude cognitie-strategie - maakt het niet uit wat mensen van binnen voelen. Je zet er prikkels op, laat mensen erachter komen, en beoordeelt ze dan puur op hun gedrag. In het Ich-Du perspectief daarentegen is wat mensen echt van binnen voelen van cruciaal belang: als ik niet kan vertrouwen dat je toegewijd bent aan dezelfde idealen waar ik voor toegewijd ben, kunnen we onmogelijk samenwerken .
Spelend zoeken als sleutel
Je can lead the horse to the water but you can’t force to drink it. Een weg die Slingerland voorstelt is creatieve technieken toe te passen. Spel introduceren zonder strak vooropgezet doel, om al spelend samen te ontdekken. Door het spel kunnen we ont-dingen en waarde creëren.
Aan het einde van de werkweek had ik met Hans en Fiona een mooie oefening in verhalen vertellen. Expressief en grotesk voorlezen en vertellen om straks meer gedoseerd een vlam te ontsteken voor onze ‘story for change’. En ’s middags de workshop teken door Elise, Annemarie, Ineke en Guido, waar we ontdekten hoe we gebruikmakend van tekenen de verhalen kunnen vangen hoe het is om mens te zijn.
De sleutel was ik twee keer kwijt en twee keer vond ik hem weer. De sleutel van veranderen zit hem minder in gebruik van sleutels; het zit meer in het creatief ontvankelijk zoeken. Veel speel- en zoekplezier!
And when I get excited My little China girl says Oh baby, just you shut your mouth David Bowie
Comments