Op zoek naar de Agile Consultant 2: Faciliteren van zelforganisatie (wk 19)

Het is meer dan zomaar een workshop leiden en misschien wel het moeilijkst dat ik heb leren kennen in de uitoefening van mijn werk: faciliteren van zelforganisatie. Het was Thijs Homan die mij in 2006 een andere manier van omgaan met veranderen liet zien. De veranderaanpak die ik kende was planbaar en te managen. Homan kwam met emergentie en niet planbaar en daarmee kwam ‘het faciliteren van verandering’ voor het eerst in beeld.

Homan had het over zijn ervaringen met Peter Senge en Large Scale Interventions (LSI). Dat zijn bijeenkomsten op grote schaal die gefaciliteerd worden om van onderop met vele mensen een veranderbeweging te brengen. Lange tijd was mijn wens om ooit in een gevulde Jaarbeurs honderden mensen in een LSI te betrekken. Die droom is nu veel meer op de achtergrond, niet alleen vanwege de kleine kans dat zich zoiets voordoet, ook omdat ik in de impact verwachting van dit soort grote sessies off-site sceptisch ben geworden. Daarover later meer.

Ik had enige tijd de IAF ontdekt als een interessante vereniging om lid van te worden, omdat daar toch de faciliteersport bedreven wordt. Toen Homan bij deze vereniging een keer als key-note speaker optrad, gaf hij zicht op het belang van faciliteren en ik was verkocht. Ik voelde mij zo thuis en niet thuis tussen deze facilitators. Thuis omdat ik omringt werd door mensen die het veranderen van van een andere kant, een faciliterende kant. konden belichten. Niet thuis omdat zij veelal hun eerste en soms hun tweede beroep van faciliteren hebben gemaakt en dat een beetje overdadig kan worden wanneer de technieken de overhand krijgen.

Een wereld van nieuwe mogelijkheden openbaarde zich en ik ben inmiddels van mening dat eenieder die zichzelf wil ontwikkelen in het vak van agile consultant (of coach) er goed doet zich te verenigen met andere facilitators om betekenis te geven aan de vraag ‘hoe te veranderen?’

Faciliteren dus. Een inspirerend boek dat ik in die tijd hen gelezen kwam van het echtpaar Roy en Nancy Jenkins: Nine disciplines of a facilitator: Leading groups by transforming yourself. Dat boek werkt negen aspecten uit van het faciliteren waar ik mij in het faciliteren van groepen in kan ontwikkelen. De belangrijkste ontdekking is: niet de ik – de change agent, managing consultant – is in control over en verantwoordelijk voor de verandering van A naar B, de verandering is overal in de organisatie al gaande in interactiepatronen tussen mensen die betekenisgeving aan de complexiteit van hun werk. Vind de verandering die gaande is, verbind je daaraan, volg de interactie en onderzoek nieuwe betekenisgeving die antwoord kan geven op de complexe vraagstukken in deze zelforgarniserende processen.

Die workshops van de IAF, de boeken die ik op mijn pad las (bijvoorbeeld Faciliteren als Tweede beroep van Jan Lelie, of Faciliteren zinder omwegen) het zijn allemaal waardevolle eye openers geweest om niet alleen mijn project rol rijker in te vullen, ook de advies opdrachten kregen een ander glans door bewust niet de positie van expert maar die van een co-active facilitator te kiezen. Ik zorg dan voor en proces waarin acties worden uitgezet en ik vervolgens met mij (beperkte) expertise als lid van een onderzoeksteam volledig meedeed. Een idee van de ontwikkeling die ik zelf heb doorgemaakt is terug te vinden op www.proyesmanagement.nl

Het allerbelangrijkst van alles is het ervaren van de kracht van het faciliteren van zelforganisatie. Te onderkennen dat ik niet alleen in controle kan zijn. Nu kan ik mij meer bezighouden met de zorg voor de context (holding environment) dan voor de inhoud. Waar komt agile dan hierbij om de hoek kijken? De structuur, zienswijze en tooling om de interactie en de kwaliteit van deze interactie te stimuleren. Als mensen die deelnemen aan meetings die ik organiseer na afloop zeggen ‘dat was een goede sessie’ waren dat meestal geen sessies waar het er vrolijk aan toe ging. Die goede sessies die ik mij herinner, waren sessies waarin gedisciplineerd geluisterd werd en de vonken er van afsprongen omdat het ging overwerk waar mensen zich betrokken bij voelen.

Die sessies zijn dan on-site, locaal op de werkplek dicht bij het dagelijks werk en niet in een Jaarbeurs. Juist niet! Daar waar de verandering en de zelforganisatie al plaatsvindt, daar wil ik zijn met wat ik kan en wie ik ben om met medewerkers en managers nieuwe betekenisgeving over complexe vraagstukken te faciliteren. Zo komt met het vermogen te faciliteren van zelforganisatie in het veranderend onderzoeken of het onderzoekend veranderen agile consultancy in beeld.

Breathe life into me Spin me around And I'll just sit and wonder why It's just a foreign town with a foreign mind Japan