Liefdevolle bots (wk 11)

bron: finansförbundet

Het was een week met conflicterende momenten. Of mag ik dat soms niet zeggen? Want het lijkt wel of de botsingen in het echt niet mogen plaatsvinden, niet gevoeld mogen worden. Alsof er een taboe heerst op tegenstellingen. Woorden als ‘samen’ 'één doel’, ‘participatie’, ‘gezamenlijk’ gaan makkelijk over de tong. Te makkelijk.

Hoe staat het dan met de organisaties intern. Als we 'agile willen worden' dan komen onvermijdelijk de waarden, belangen en ideeën ook in het geding. Agile worden levert strijd op: management versus team, transparantie versus bescherming, samenwerken versus eigen werk, ongelijke beloning m/v versus onevenredige beloning werkvloer/top. Hoe breng je dan een Agile Transformatie verder? Een pleidooi voor meer liefdevolle botsingen.

Van de week hoorde ik een toelichting op wat wel dialectical transformation wordt genoemd, Vanuit een artikel uit 1995 van Van de Ven en Poole over de verschillende perspectieven op transformaties. Deze avond was het perspectief van het conflict aan de beurt. In navolging van denkers als Marx, Freud en Hegel beziet 'dialectical transformation' de voortstuwende kracht van transformeren in organisaties (en leven in het algemeen) vanuit de botsing van krachten waarden, belangen. De heersende historisch ontwikkelde status wordt uitgedaagde door nieuwe opkomende ideeën. De these over ‘hoe het is en hoe het moet zijn’ is sociaal geconstrueerd en wordt uitgedaagd door de nieuwe ideeën, waarden, belangen. De geldende these wordt uitgaand door een antithese waaruit een nieuwe opvatting, de synthese, voortkomt. Die is dan voor even de nieuwe overheersende opvatting these die op zijn beurt weer uitgedaagd wordt, etc. etc. Zo ontwikkelt zich de transformatie door voortdurende reconstructie. Zo ook in organisaties.

In de jaren 70 en 80 - ik was tiener, twintiger - was publieke polarisatie fel. Ik luister naar de podcast ‘het schortje van de terrorist’ een hoorspel over het leven en de bezieling van Ulrike Meinhof (Rote Armee fraction). Ik voel mij terug in de tijd meegenomen in de opklimmende woede en verontwaardiging van Meinhof. Ik kan invoelen hoe zij de wel moest toegeven aan haar reactionaire gedrag. Onder druk van haar tegenstanders én onder groepsdruk kan ik het ontstaan van haar extreem oppositioneel gedrag voorstellen. Wat Meinhof overkwam kan mij ook overkomen. Geweld ontstaat niet vanuit een dader alleen. Ik voel de verontwaardigde machteloosheid en de felheid van Meinhof in mij opkomen. Ook al ben ik het niet met haar eens, ik kon mij wel verplaatsen in haar. Juist het voelen van wat de ander beweegt is nodig voor een liefdevolle bots.

Op Internationale vrouwendag ontving ik bij de ingang van een kantoor van een jonge vrouw een doosje met snoepjes dat mij er aan moest herinneren ‘dat het internationale vrouwendag is'. Ik vroeg haar wat deze dag voor haar betekende en wat zij nog meer ging doen. Zij dacht even na en vertelde mij dat zij natuurlijk de snoepjes uitdeelde en ook een scriptie aan het schrijven was over ongelijke beloning. Ik kon het niet laten te plagen: ‘nou, dat zal zeker helpen’.

Het is allemaal ook zo braaf! Nee erger nog: gevoelloos, zonder doorleefde intentie. Dan Spanje waar vrouwen én mannen symbolisch op 8 maart het werk tijdelijk neerlegden. Niet dat die actie gelijk tot omvorming heeft geleid, vast niet, zo’n actie geeft mij wel het beeld dat deze meer van betekenis is. Of het filmpje dat finansförbundet publiceerde (zie boven). Wat was er gebeurt als mannen minder snoep hadden gekregen dan de vrouwen? Welk gesprek had dat opgeleverd?

In de presentatie over dialectal transformation werd deze zienswijze uitgelegd met woorden als gemeenschappelijk, participatief, gezamenlijk. En dat allemaal in een brave opstelling van rijtjes mensen die luisteren naar een presentatie op een meer beheerste afstandelijke wijze.

Overheersende mores in organisaties is, ook waar we agile willen worden, dat we het netjes beheerst doen en samen. Een tegengeluid wordt gezien als niet constructief en verstorend. Orde moet er zijn! Ook al zeggen we tegen elkaar dat de oplossing voor veel organisatievraagstukken zit waar de onzekerheid en onwetendheid is. We vinden het moeilijk om deze te onderzoeken en te benoemen. Ik vind het moeilijk. En toch kies ik er meer en meer bewust voor om te botsen. Met liefde, dat wel!

Hoe kan een liefdevolle bots er uit zien. Bijvoorbeeld zoals mij overkwam bij de training improvisatietheater. Improviseren is geen pottenbakken of houtskool schetsen. Het spel, de emoties, de taal en de handelingen die je elkaar aanreikt zijn de materialen die je van elkaar gebruikt om een beeld uit te drukken. Dit keer vloog de vlam in de pan. In een keer, totaal uit niets, tijdens de pauze. Huilen, ik vertrek, zij dit zij dat, altijd, nooit. Na een beetje sussen kwamen de stemmen al gauw op om door te gaan met de les. Ik stelde voor om juist even in het conflict te blijven. Waarop ik in no time onderdeel van een scherpe woordenwisseling.

Expressie en drama is theatermensen natuurlijk niet vreemd. Door de expressie en de openheid waarmee emoties geuit werden, werd duidelijker wat er speelt in de groep. Wat bleek? We hebben moeite met het geven en ontvangen van feedback op ons spel, wanneer wij kwetsbaar zijn. Die constructie van dat beeld van wat er aan de hand is, die synthese is nu een nieuwe basis om als groep en als individu verder te groeien. Het liefdevolle in het botsen zit in het uitgaan van de intentie van elkaar om er samen uit te willen komen. Die intentie is er ook wanneer de scherpte er is. Het doet zeer wat je zegt en het mag even zeer doen. Aan het einde was alles goed zoals het al was. Met een hug en wel wijzer met elkaar.

De liefdevolle bots zoals ik die voorstel doet denken aan de tool gouden pijlen gooien van Deep Democracy met de volgende stappen:

• Bepaal de regels Vraag de groep nodig is om de liefdevolle bots uit te voeren

• Zeg alles! Laat ze per toerbeurt ‘pijlen’ gooien. Een ‘pijl’ bedoeld om de ander te raken

• Wat heeft je geraakt? Vraag aan de groep wat je hebt geraakt in de pijlen die gegooid werden.

• Los het op! Voel de energie in de ruimte aan en bepreek hoe het oorspronkelijke vraagstuk met de nieuwe wijsheid op te lossen is.

Het is niet altijd harmonie en perfectie. Ik wens je met liefde botsen toe vanuit de intentie om er samen wijzer van te worden.

Je kan alles

Je kan naar school

Dus dat moet je doen

Je moet een leuke baan

je moet reizen

Je moet dingen meemaken

Je moet er goed uitzien

Je moet sporten

Nou okay

Spinvis en Layla