De drie R’en van VeRRRanderen (wk 14)

Mijn oma zei wel eens iets over de drie R’en van opvoeden: rust, reinheid en regelmaat. Het zou best kunnen zijn dat zij daarover sprak met mijn moeder als ik druk, vies en te laat terugkwam van het trapveldje. Deze oude wijsheid is nog springlevend in de dagelijkse opvoedingspraktijk. De eenvoud biedt ook een mooie kapstok om het mobiliseren van awareness samen te vatten. Voor verranderen vanuit een meervoudig sociaal constructief perspectief kunnen drie R'en opgevoerd worden: Rollen, Relaties en Ruimten.

Rollen

Als Change Agent kun je drie rollen aannemen in interactie met de gebruikers van de veranderingen en jouw stakeholders. De meeste vertrouwde is die van de Expert. Een Expert weet wat de bedoeling is met de verandering en kan uitleggen en laten zien welk gedrag passend is in de gewijzigde situatie. De Coachende rol is minder bekend en wordt minder vaak toegepast. De coach stelt vragen en zet degene die zich bewust moet worden van een verandering in beweging door na t elaten denken. De laatste rolopvatting is weinig bekend en in veel omstandigheden zeer relevant. Die rol is te vergelijken met de partner die bij een vrouw tijdens een bevalling is. Je kunt niets doen, niet vertellen heo het moet. Sterke coachede vragen stellen ( wat zou je willen dat er nu gebeurt?") zijn niet van nut. Alleen "er zijn" is relevant. Dat is de Faciliterende rol die toegepast kan worden.

Relaties

De relatie die je als Change Agent met de betrokken stakeholders tot een vraagstuk kan hebben, kan verschillen. Het Cynefin Framework van Cognitive Edge biedt goede aanknopingspunten voor de duiden van verschillen in complexiteit en de wijze waarop gehandeld wordt. De eerste is een vanzelfsprekend vraagstuk, waarbij we weten WAT en HOE we moeten om een probleem op te lossen. De passende aanpak is hier: sense - categorise - respond. Bij een gecompliceerd vraagstuk hebben we wel een praktijkervaring die nog onvoldoende is. De aanpak die daar geschikt voor is: sense - analyse - respond. Een analyse van de specifiek contextis nodig om de juiste interventie toe te passen. Bij complexe vraagstukken is niet alleen het wat en het hoe onduidelijk, ook het WAAROM kan vaag zijn. Er is dan vaak ook een belangenstrijd over het nut en de betekenis van een voorgestelde veanderrichting. Het prototyping en kleinschalige hotspots zijn dan veel voorkomend einterventei die passen in een aanpak van probe-sense-respond. De Agile practices passen hier prima bij.

Ruimten

De derde perspectief op awareness en verandering is de ruimte die je als Change Agent creeërt. Allereerst is daar de taal. De taal die je als Change Agent gebruikt laat ook iets zienvan het frame dat je legt op het verandervraagstuk. Taal gebruiken creeërt en beperkt de foscus. Als we spreken over "Agile implementeren" roept dat een andere associatie op dan wanneer we het hebben over 'vernieuwend organiseren" (met Agile praktijken). Het frame gaat over de focus die je legt op het vraagstuk. Voorbeelden van frames zijn: '5 voor 12 frame' en 'bouwen aan een betere toelkomst frame'. 'leren frame'; 'ontdekken frame'. Hoe je het verandervraagstuk ook framet, je doet er goed aan er een te kiezen voordat het frame jou kiest. Tensloite is er stadium van de verandering. De framing en de taal kan wijzigen afhankelijk van het moment in de tijd waarop er in de dagelijkse praktijk sprake is van ander manier van werken. Werken we toe naar een kantelmoment of zijn we er aan voorbij? De wijze van communiceren met het team, de stakeholders en de gebruikers verschilt, afhankelijkvan het stadium waarin de awareness en verandering zich bevindt.

Drie maal R is klaaRRR?

In een gegeven situatie waar je als Change Agent te maken het met awareness van een veranderig, kun je de keuzes in Rollen, Ruimten, Relaties afwegen. De combinatie is variabel. alsmede de invulling. Change is jazz, ook al al heeft de kapstok de ogenschijnlijke eenvoud van een popsong. Net als opvoeden trouwens. It ain't over till the fat lady sings.

Time after time Miles Davis